Dordtse Puienprijs 2025

Dordtse Puienprijs 2025

In 2017 heeft de Vereniging Oud-Dordrecht, in het kader van haar 125-jarig jubileum besloten tot het instellen van een Dordtse Puienprijs met als doel daarmee verbetering van het stadsaangezicht te ondersteunen. De prijs wordt om het jaar uitgereikt ter beloning van een geslaagde gevelrestauratie van een pand, waarop het Beeldkwaliteitsplan Binnenstad Dordrecht van toepassing is, dan wel van enig ander Rijks/Gemeentelijk monument of beeldbepalend pand in Dordrecht. De eerste keer werden panden genomineerd in de categorie ‘Bedrijfspanden gerestaureerd’. In 2019 werd de Dordtse Puienprijs voor de tweede keer uitgereikt, en waren de genomineerde panden over twee categorieën verdeeld: ‘Woon-winkelpand’ en ‘Herbestemming’. En in 2021 en 2023 hadden we zelfs drie categorieën. Dit jaar zullen er wederom drie categorieën zijn waarin een winnaar wordt aangewezen: ‘Bedrijfspand’, ‘Woon-winkelpand’ en ‘Herbestemming’.

Dordtse Puienprijzen, zilveren muurankers gemaakt door Michael de Meij, naar een ontwerp van Lennie van Wieringen

Werkwijze

De Vereniging Oud-Dordrecht heeft een speciale Puienprijs-commissie ingesteld. Het Vakteam Erfgoed van de gemeente Dordrecht ondersteunt deze commissie o.a. door het aanleveren van een hele lange lijst van vergunningen en informatie over de panden en hun eigenaren.

Op basis van verbouwingen die de afgelopen 2 jaar gereed zijn gekomen, en waarvoor de gemeente Dordrecht dus een bouwvergunning heeft verstrekt, heeft de Dordtse Puienprijs-commissie een longlist opgesteld. Uit deze longlist is uiteindelijk een shortlist van maximaal 5 panden per categorie geselecteerd. En uit deze shortlist zal de vakjury het winnende pand per categorie kiezen. Bovendien kunt u, als inwoner van Dordrecht, uit deze shortlist in elke categorie een winnaar kiezen voor de Publieksprijs!

De panden op de shortlist 2025

Categorie ‘Herbestemming’

• Dubbeldamseweg Noord 60-68
• Haringstraat 5
• Voorstraat 266-268
• Vriesestraat 17-21

Categorie ‘Woon-winkelpand’

• Visstraat 11
• Voorstraat 210-212
• Voorstraat 251

Categorie ‘Bedrijfspand’

• Nieuwstraat 60

Motivering Categorie ‘Herbestemming’

Dubbeldamseweg Noord 60-68

Op de hoek van de Toulonselaan en de Dubbeldamseweg Noord staat een monumentaal pand dat in 1934 is ontworpen door de bekende Dordtse architecten Van Bilderbeek en Reus. Het complex bestaat in totaal uit acht woon-winkelpanden in één bouwblok. Omdat alleen het hoekcomplex nu is gerestaureerd, is alleen dit gedeelte door de jury van de Puienprijs beoordeeld. Het complex is een mooi voorbeeld van de sociaal-economische en maatschappelijke ontwikkelingen van Dordrecht, waarbij in de 19e-eeuwse schil onder andere woningen voor de middenklasse werden gebouwd.

De architecten hebben dankbaar gebruik gemaakt van de hoek waar het complex moest komen, waardoor er een levendige variatie is ontstaan in de balkons, raampartijen en gevels. Aan de kant van Toulonselaan hebben de architecten juist gezorgd voor een wat strakkere ritmiek van erkers en entrees. Onder de omsluitende topgevels zitten fraaie entrees met bovenlicht met spaakindeling onder een dubbele halfsteens toog. Een rond kijkgaatje in de verder strenge maar mooi vormgegeven deur is een subtiele spiegeling van dit bovenlicht. In de afgelopen jaren is het complex onder handen genomen en gemoderniseerd met zorg en aandacht voor de monumentale waarden. In 2021 is Messtijn Vastgoed begonnen aan de restauratie van het complex. Messtijn bestaat uit twee compagnons die elkaar in hun jeugd leerden kennen bij de voetbalvereniging op Kinderdijk.

Dubbeldamseweg Noord 60-68 vóór de renovatie

Fijn dat dit hoekpand er weer goed bij staat. De gootomtimmering, de hemelwaterafvoeren en de fraaie hekwerken zijn weer fris. Eenvoudige toegevoegde plantenbakken stralen wonen met liefde uit. De sobere details in de vernieuwde houten winkelpuien op de begane grond zijn passend. De nieuwe borstweringen zijn alleen aanzienlijk hoger dan de oorspronkelijke, wat het blok een meer gesloten karakter geeft. Daarnaast contrasteert de blauwe gloed van de nieuwe beton wel erg sterk met de groenige oorspronkelijke betonelementen.

Dubbeldamseweg Noord 60-68 ná de renovatie

De samenhang van het nu witte verdiepte kalf in de winkelpui met de betonnen lateien boven de entreedeuren gaat door het grote kleurverschil grotendeels verloren. De oorspronkelijke kalven van beton sloten daar juist perfect op aan. De nieuwe winkeldeuren zijn ook wel erg basic: een subtiele en rijkere vormgeving dan de pui – vergelijk de woningentrees – zou de fraaie architectuur meer recht doen. Afstemming van kleur (hout / beton) zou beter hebben gekund.

Haringstraat 5

De Haringstraat is één van de smalste straatjes van Dordrecht. Lange tijd was het een achterafstraatje met achterhuizen van panden aan de Grote Spuistraat, pakhuizen en een brouwerij. De Dordtenaar noemde het precies 100 jaar geleden een schat van een romantisch oud straatje. De laatste jaren zien we steeds meer voordeuren; achterhuizen en pakhuizen worden verbouwd tot woonhuis, soms zelfs met een geveltuintje.

Haringstraat rond 1900 – Foto: Tollens

Haringstraat 5 is een geval apart, want dit was al meer dan 200 jaar een zelfstandig huisje, dat niet als achterhuis of pakhuis bij de Grote Spuistraat hoorde. Het was het woonhuis van kleine middenstanders: een koopman, een tabakstverkoper, spekslager, vleeshouwer, metaalbewerker en een stoffeerder. De afgelopen jaren, sinds het midden van de vorige eeuw, was het pandje echter in gebruik als bedrijfspand. En nu is het dus opnieuw een woonhuis! Het is een eenvoudig rechthoekig huis, dat met zijn rug tegen de achterzijde staat van Grote Spuistraat 12. Het heeft een begane grond en een zolder onder een zadeldak, meer is het niet. Architect Walter Smaalders noemde het in 2021 The Tiniest House. Het karakter van een klein huis is behouden gebleven.

Bij de renovatie is het gele metselwerk gereinigd en voorzien van een zinken afdekker. Boven de kleine deur werd de gevel opgemetseld. Ook daarnaast is veel aangepast: nieuwe kozijnen, ramen met toegevoegde raamroedes en deuren in Reus Bruin uit de Dordtse kleurenwaaier. Een sterk vergroot raamkozijn volgens de originele detaillering op de begane grond straalt meer openheid uit en verbetert de sociale veiligheid op straat. De nieuwe bakstenen waterslag is helaas een stijlbreuk en ook weinig overtuigend vanwege de stenen op z’n plat. Authentiek is het dus niet te noemen, maar wel een grote verbetering van het straatbeeld. Het geheel is fris en passend in de omgeving. Het hele straatje zou vanwege de enorme facelift van het afgelopen decennia een prijs verdienen.

Voorstraat 266-268

Een verborgen parel is dit pand. En dan niet alleen aan de binnenkant, maar ook aan de buitenkant. Want wie kijkt er nou omhoog in dit smalle stuk Voorstraat? We zien de winkels en kijken in de etalages en lopen zo ongemerkt voorbij aan een bijzonder fraaie Art Deco-gevel uit 1927. Terwijl het zeer de moeite waard is om even naar boven te kijken, naar het rijke metselwerk en het prachtige glas-in-lood. Het pand staat op één van de oudste plekken van de stad, in het midden van de Voorstraat. Lange tijd stonden hier vier huizen. Onder vele anderen woonde er een koopman, handelaar, commissionair en een handelaar in koffie en kolen. Met de opkomst van winkels en warenhuizen vanaf de tweede helft van de 19e eeuw zien we diverse winkelneringen in de panden aan de Voorstraat ontstaan. Zoals een spekslager, de kamerbehanger Buijtink en een pettenmaker. Deze vier oude huizen werden in de loop van de eeuwen flink verbouwd. Omstreeks 1919 werden de panden samengevoegd. In 1927 konden de toenmalige winkeleigenaren – de gebroeders Bischoff – de samengevoegde panden verbouwen tot één grote winkel die de hele hoek besloeg, van Voorstraat tot Tolbrugstraat. Architecten waren vader en zoon Weber, die de winkel flink verbouwden en ook tekenden voor een geheel nieuwe voorgevel. Saillant detail is dat de te slopen voorgevel van Hendrik Reus was.

Voorstraat 266-268 ca. 1935

Weber senior en junior ontwierpen een gigantisch grote winkel met etalages aan de Voorstraat én de Tolbrugstraat. Maar liefst 1/3 van het winkeloppervlak van de begane grond werd etalageruimte. Door losse vitrines te bouwen met paadjes er omheen, kwam er extra veel ruimte voor het tentoonstellen van de koopwaar. Twee royale bordestrappen voeren naar de verdieping waar ook nog verkoopruimtes waren. Op de 2e verdieping waren onder andere ateliers en magazijnen. Het pand herbergde ook een woning (voor Bischoff of een conciërge?) op de 1e en 2e verdieping. Zo langzamerhand zijn bijna alle grote warenhuizen uit begin 20e eeuw verbouwd tot kleinere winkels met appartementen erboven. Meer woningen en levendigheid in de binnenstad. Ook dit pand is op die manier verbouwd. De bijzondere begane grond was in de late 20e eeuw al lang dichtgezet en had een niet zo sprekende pui gekregen. Die is nu aangepast.

De winkelpui is aanzienlijk verbeterd ten opzichte van de deplorabele staat hiervoor. Een doorlopende band boven de puien met een onderverdeling die verwijst naar klassieke trigliefen brengt eenheid en net voldoende detail. De ietwat bruingrijze kleur is meer gelaagd dan het dode zwart ervoor, zij het nog steeds wat somber. Sobere lichtgrijze winkelpuien deels met dubbele entreedeuren doen gewoon hun werk, maar niet meer dan dat. Jammer van een liefdeloos aangebracht bellenpaneeltje op een tussenstijl en de nu al weer afbladderende betimmering van de kolomvoeten.

De bijna zwarte kunststenen onderdorpels onder de deuren contrasteren wel erg met de blauwe hardsteenplint waar ze in opgenomen zijn. De sobere pui vormt wel een contrast met de prachtige metselwerkdetails en de kleurenpracht in de oude glas-in-loodramen erboven. De kozijnen op de verdieping met hun spannende roedeverdeling in de bovenlichten worden ontsierd door de hedendaagse ventilatieroosters op het glas eronder. Ventilatie kan ook achter het tussenkalf opgelost worden of door de gevel met nieuwe gietijzeren roosters.

Vriesestraat 17-21

Een moderne sportzaak. Zo staat het pand links van de Poort van het Oude Mannenhuis aan de Vriesestraat bekend. Daar is niet veel historisch aan. Toch bleek in 2020 al heel snel dat er achter die eenvoudige gevel een schat aan historie schuil ging. De poort van het Oude Mannenhuis blijkt tóch niet het enige dat is overgebleven van die 17e-eeuwse liefdadigheidsinstelling. Links van de poort bleek alléén de voorgevel uit de late 19e eeuw te zijn. Elke verdieping vertelde een eigen stukje geschiedenis: De kapconstructie bleek van links tot rechts van kort na 1600 te zijn – dat is uit de periode vlak voor het Oudemannenhuis, toen er onder andere een tuchthuis in zat. De eerste verdieping herbergt vier woningen uit 1788 en op de begane grond zat de grootste verrassing: een stuk muurwerk dat heel goed nog uit de voorganger van het Oudemannenhuis kan zijn: het Minderbroederklooster. Balen schijft in zijn Beschrijvinghe van Dordrecht in 1677 dat de oude mannen verbleven in de Kruistrans met fraaie vensters die op de binnenplaats uitkeken. Eind 18e eeuw werden de kamertjes voor de oude mannen verbouwd tot vier grondgebonden woningen, waarbij de kapconstructie behouden bleef, maar enigszins werd aangepast. De kaphelling werd aan de Vriesestraat iets flauwer en kreeg dakkapellen. En er kwam een nieuwe lange voorgevel met vier voordeuren en ernaast per woning twee hoge schuiframen en drie kleine schuiframen op de verdieping.

Vriesestraat 17-21 ca. 1970

In de vier panden kwam later in de 20e eeuw Sporthuis Van Wel. In 1970 vroeg Van Wel vergunning voor het veranderen van de gevel, maar kreeg daarvoor geen toestemming van de welstandscommissie vanwege de karakteristieke verticale lijnen. Later kreeg hij echter wel groen licht: in 1977, 83 en 88.

De huidige indeling op de b.g. brengt de verticale driedeling van de oude woninggevels weer terug. Dat doet recht aan de ramen erboven. De kozijnen op de begane grond zijn optisch verhoogd door een iets verdiept grijs spiegelstuk erboven. Daarmee komen de openingen optisch in de buurt van de oude raamopeningen. Al had de commissie natuurlijk liever echte hoge ramen gezien. Subtiele cassettes in het lichtgrijze stukadoorswerk eromheen brengen enig detail terug in de gevel. De hardstenen plint belooft een lange levensduur. Al met al een veel fraaier en lichter beeld. De straat vaart er wel bij. Ook de ramen op de 1e verd. zijn vernieuwd. Daarbij zijn de bovenlichten iets meer naar voren komen te liggen. Is dat vanwege isolatieglas? Of een ventilatieluchttoevoer tussen bovenlicht en schuifraam? Het beeld blijft daarbij fraai. Ook de opgeknapte dakkapellen in de vlakke detaillering van de eerste verbouwing tot woningen staan er weer prachtig bij.

Motivering Categorie ‘Woon-winkelpand’

Visstraat 11

In 1901 tekende architect Dirk Boest van Reijn voor het ontwerp van dit smalle pand in Art Nouveaustijl. Het is in de gevelrij een opvallende gevel met zijn witte geglazuurde bakstenen met brede kunststenen speklagen. In de bovenste segmentboog zijn niet alleen witte, maar ook gele geglazuurde bakstenen verwerkt in een decoratief motief. De gevel eindigt hierboven in een stenen balustrade, geflankeerd door twee balusters met sierlijke beëindiging. Aanvankelijk, in 1901, had de voorgevel een behoorlijk andere indeling dan nu. Begane grond, verdiepingen en beëindiging van de gevel werkten als het ware samen in een opwaartse lijn. Een brede getoogde begane grond, daarboven een verticale geleding in één grote gevelopening waarin de 1e en 2e verdiepingen een gezamenlijke houten invulling hadden.

 
Tekeningen van de situatie vóór en ná de verbouwing in 1917

In 1917 kwam er een nieuwe winkelpui en daarboven op de 1e en 2e verdieping een andere raamindeling. Dat is de gevel die we nu nog kennen. De winkelpui was jarenlang deels verstopt achter een zonwering met daarboven een grote plaat met de naam van De Gouden Schaar. Onder de zonwering kwam de oude pui weer tevoorschijn, mét zijn fraaie houtsnijwerk. De gemeente heeft samen met de schilder kleuronderzoek gedaan. Op twee grondlagen van olie en krijt vonden de onderzoekers enkele lagen okerkleuren die wijzen op een lichte houtimitatie – deze hoort waarschijnlijk bij de tweede fase uit 1917. De eigenaar heeft er niet opnieuw een houtimitatie op gezet, maar een oker die in de buurt daarvan komt.

Het ‘reclamebord’ boven de fraaie pui is weer teruggebracht, dit keer als een vlakke witte plaat. De gevel daarachter bestond niet uit metselwerk maar uit een houten lattenframe. De keus om dat weer af te timmeren in plaats van opnieuw passend metselwerk aan te brengen is begrijpelijk, maar een vlakke plaat is onvoldoende om aansluiting te creëren bij het metselwerk of de pui. Een geprofileerde houten lijst boven de pui met meer details zou veel meer kwaliteit opleveren. Nu blijft het een open “wond”.

De pui zelf is bijzonder fraai opgeknapt. Het glas-in-lood in de bovenlichten met diagonale indeling en ruitvormige accenten boven de stijltjes komt nu prachtig uit. De nieuwe deuren in aangepaste stijl zijn werkelijk prachtig. Verfijnde bovenlichten in de deur zoals die in de pui, in de borstwering een vergroot bloemmotief dat ook de pui siert, hulde! Ook het koperkleurig beslag draagt bij aan de fraaie uitstraling. De mooie toog uit de eerste bouwperiode in tweekleurige glazuurstenen met hardstenen oplegblokken verdient nog aandacht. De bijbehorende hardstenen “balustrade” daarboven suggereert een luchtige open bekroning van de gevel. Hier komt het detail vandaan met het accent boven de stijlen. De gepunte “openingen” zijn in 1917 dichtgezet met niet al te fraai (verouderd) materiaal. Hier valt nog winst te boeken in deze overigens weer prachtige gevel.

Voorstraat 210-212

Op de begane grond hebben de beide panden een winkel met 20e-eeuwse etalages. Die van het rechter pand is uit 1937. Deze pui kreeg in 1937 een tegelomlijsting van brede enigszins gefigureerde zwarte tegels – op de penanten links en rechts een tegel breed plus een smalle goudkleurige biestegel. Aan de onderkant kwam een ‘plint’ van 6 tegels hoog. De entreedeur zat aan de rechter kant, en was inpandig gebouwd. De deur is inmiddels weg, en de 2 winkels zijn intern samengevoegd. De plint is bij die aanpassing vervangen door een iets modernere variant zwarte tegels. Maar verder is de winkelpui nog vrijwel origineel. Het brede bovenlicht heeft horizontaal liggende ruiten in glas-in-lood met gekleurde accenten en gefigureerd glas in drie verschillende texturen.

De panden hebben een Vereniging van eigenaren. Bij de schilderbeurt in 2024 hebben de eigenaren samen met Vakteam Erfgoed van de gemeente de kleuren gekozen. Hierbij adviseerde de gemeente om te zorgen dat de twee huizen weer meer een eigen uitstraling zouden krijgen, met elk de kleuren die passen bij de architectuur. Daarom heeft het linker huis kleuren die passen bij een late 19e-eeuwse baksteengevel en het rechter huis kleuren die passen bij een midden 19e-eeuwse gepleisterde gevel met grote schuiframen. De winkelpuien zijn allebei gerestaureerd en ook deze hebben passende kleuren gekregen. Omdat links vrijwel geen historische kenmerken meer heeft, is hier gekozen voor een kleur die past bij de bakstenen gevel erboven. Rechts is grotendeels teruggebracht naar de kleurstelling van 1937.

Voorstraat 251

In 1893 ontwierp Hendrik Reus deze rijke voorgevel voor de winkel met bovenwoning voor de vaandelfabrikant C.M. van Diemen. Tot in de jaren ’70 werden hier vlaggen en vaandels verkocht. Achter dit voorhuis vinden we – we zouden bijna zeggen, uiteráárd – een veel ouder achterhuis aan de Grote Appelsteiger, dat nog restanten uit de 14e of 15e eeuw schijnt te hebben. Het voorhuis is rijk vormgegeven en de gevel is gebouwd in Eclectische overgangsstijl waarin we verschillende historische bouwstijlen terugzien. We herkennen o.a. details in Renaissance stijl, Chaletstijl en zelfs de Moorse stijl.

Voorstraat 251 vóór de schilderbeurt

Bij een grote schilderbeurt in 2024 zagen de schilders in eerste instantie 3 witgesausde vlakken tussen de rondboogvensters op de 2e verdieping. Bij nadere inspectie waren er groeven te zien. “Toch maar even peuteren”, moeten ze gedacht hebben. Er kwam een turquoise kleur tevoorschijn. Na nog wat verder peuteren ontdekten ze ook goudkleurige lijnen. Er bleken Sgraffitti onder de witte werf te zitten! Restauratie d.m.v. het voorzichtig verwijderen van de witte lagen vond de eigenaar te kostbaar, daarom werd besloten om alle lagen witte verf te laten zitten en een nieuwe laag – in de oorspronkelijke turquoise kleur – er overheen aan te brengen. De contouren van de sgraffiti zijn daarna wit gemaakt.

Wat verbeelden de sgraffiti eigenlijk?

• Hermes, de Griekse god van handel, reizigers, dieven en boodschappers. Onder Hermes zien we overigens géén aesculaap, maar een caduceus, de staf die een koerier of onderhandelaar ongehinderd doorgang moest verlenen in het oude Griekenland
• Een spinnenwiel met spoel en garen. Dit zou kunnen verwijzen naar de textiel-activiteiten die hoorden bij vlaggen en vaandels. Maar een spinnenwiel staat ook wel symbool voor het spinnen van de levensdraad
• De derde sgraffito toont een Griekse zuil waar een doek overheen hangt. De zuil staat op een console. Op de zuil een brede schaal die is omringd met laurierbladeren. In de schaal is een brandende ster of zon te herkennen. De betekenis van deze afbeelding? Die moeten we u helaas schuldig blijven.

Volgens de Rijksmonumentenbeschrijving zijn bij de restauratie in 1998 “de sgraffiti tussen de vensters op de tweede verdieping verloren gegaan”. Inmiddels weten we wel beter.

Voor de liefhebbers is het vermeldenswaardig dat Reus de kozijnen grotendeels achter het metselwerk plaatste, zodat ze super slank oogden in de gevel. Vergelijk ze maar eens met de kozijnen van de buren. Op de 2e verdieping levert dat een verrassend minimalistisch en modern beeld op, dat goed past bij de verfijning van de overige geveldetails. In de tussenstijlen van het grote kozijn op de 1e verdieping zie je de volledige houtmaat terug komen. Die stijlen zijn met verfijnde maar uitbundige biljoenering optisch weer zo slank mogelijk gemaakt. Dat is dan weer een zeer klassieke manier om dit aan te pakken. Reus wilde met deze gevel laten zien dat hij als architect van vele markten thuis was. Wat een sieraad voor de stad deze unieke en eigenzinnige gevel. De toewijding waarmee deze weer is opgeknapt stemt ons dankbaar.

Motivering Categorie ‘Bedrijfspand’

Nieuwstraat 60

Omdat dit pand het enige pand in zijn categorie is, heeft de jury overwogen het project door te schuiven naar een volgende editie. Maar omdat zij het zó’n schitterende verbetering vindt, heeft de jury besloten dit project toch aan u voorstellen. En i.p.v. dat u kunt stemmen voor een 1ste, 2de of 3de plaats in deze categorie, vraagt de jury u nu om te stemmen voor wél of géén prijs voor dit project.

Nieuwstraat 60 vóór de renovatie

Het gebouw zoals we dat nu kennen is waarschijnlijk ontworpen onder de verantwoordelijkheid van Stadsarchitect Itz. Tegenwoordig gaan we er naar de film of lekker uit eten, maar deze plek kent een lange afwisselende geschiedenis. U kent het pand misschien nog als gebouw voor kunstenaars, of zelfs als het Sinterklaashuis. Daarvoor zat de Keuringsdienst van Waren er in, al snel samen met diverse gemeentelijke afdelingen waaronder Bouw- en Woningtoezicht. In de 19e eeuw was het de locatie van de HBS, de Hogere Burgerschool. Die kwam voort uit het Gymnasium, dat zelf ook weer voortkwam uit de in 1572 opgerichte Latijnse School, met als meest bekende leerlingen de Gebroeders De Witt. En dáár voor stond hier het Clarissenklooster. Ongeveer op de plek van de tuinmuur stond de kapel. Met zoveel verschillende gebruikers kan het niet anders dan dat er in de loop van 500 jaar veel is gewijzigd. In de 21e eeuw zijn er ook alweer twee grote aanpassingen gedaan. En nu dingt het pand mee naar de Puienprijs. Het pand of eigenlijk het ensemble van panden werd eerder deze eeuw al voorzien van een eigentijdse entree aan het Augustijnenkamp als schakel tussen twee panden uit geheel verschillende tijdvakken. Een uitbreiding in dezelfde eigentijdse stijl aan de achtergevel (in de Kloostertuin) bood toen voldoende ruimte voor het zalencomplex van The Movies.

Nieuwstraat 60 ná de renovatie

Bij de huidige verbouwing werd deze entree door Lugten Malsschaert architecten weer vervangen door een nieuwe dubbelhoge gebogen entree-pui met luifel in een stijl die – ook vanwege de witgroene kleur – doet denken aan de dertiger jaren en specifiek aan de Hilversumse architect Dudok. De gebogen ramen zijn een verwijzing naar de Dordtse glasfabriek Bouvy, die bekend stond om zijn gebogen glas. Ook werden nieuwe terraspuien gemaakt in de zijgevel aan het Augustijnenkamp die het verruimde restaurant/grand café verbinden met een nieuw terras in een prachtige bijbehorende tuin van Piet Oudolf.

De gevels werden daarnaast voorzien van grote uitvalschermen in “Parijse” stijl die een deel van het terras kunnen beschutten voor zon of regen. Dit rustige terras onder hoge bomen – tussen het nieuwe grand café De Witt en de Kunstkerk met zijn bizarre schijngevel – is nu al een populaire publieke pleisterplek geworden in de binnenstad. Echt een aanvulling op de bestaande terrassen. De vernieuwde entree op zich is een fraai element met gebogen glas en ultra slanke detaillering op een hoog niveau. Wel vraagt de jury zich af waarom specifiek een 30-er jaren element is toegevoegd. Ook mist zij samenhang in detaillering met de andere net toegevoegde puien in de zijgevel en de luifels. Dachten de architecten misschien dat de opeenstapeling van nog meer op zichzelf staande bouwdelen een nieuwe eclectische “stapel”stijl op zou leveren? Je kunt hetzelfde ook passend of binnenstedelijk noemen, omdat elk echt oude pand vele verbouwingen en tijdlagen kent. Het levert in ieder geval een eigenzinnige en dierbare plek op in de stad.

Eervolle Vermelding

De jury wil twee MURALS een Eervolle Vermelding geven.

Voorstraat 154

Van de oudste historie van dit huis is niet zoveel bekend. De Werkgroep Bouwhistorie Dordrecht heeft in 2016 onderzoek gedaan en zag van binnen en van buiten een pand dat nog veel 18e en 19e-eeuwse onderdelen bevat. Bij een verbouwing in 2002 kwam een samengestelde balklaag uit vermoedelijk de 17e eeuw eventjes in het zicht. Bij die verbouwing is ook veel aardewerk gevonden uit de 15e, 16e en 17e eeuw. En dat bevestigt dat hier veel verbouwd is en dat er een nóg oudere kern in het pand lijkt te zitten.

De zijgevel ‘bolt’ vervaarlijk uit. Door de geschilderde optische bolling van een glazen pot met een half zichtbaar etiket is de toeschouwer even in verwarring: is dit een bollend metalen reclamepaneel? Nee, het is gewoon een vlak maar vakkundig gemaakt schilderwerk. Bij nadere beschouwing blijkt de inhoud van deze conservenpot ook geen gewone reclame te zijn, maar een mysterieus en intrigerend voorwerp. Of koopt u graag geweckte zeeheld? Ook de tekst op het etiket verwart en stemt tot nadenken. Het blijkt te gaan om een kunstproject van nachtburgermeester Juno door kunstenaar Maarten Mooren. Gelukkig staat er een bordje bij.

Voorstraat 388

Dit pand op de hoek van de Voorstraat en de Pelserstraat staat bij velen bekend als Het Rembrandthuis. En die weten wellicht ook dat er in 2022 brand uitbrak op de 1ste verdieping. Die brand werd gelukkig redelijk snel geblust en er vielen geen slachtoffers. Korte tijd later kocht ontwikkelaar Tres Invenst het hele pand. Deze partij wilde het grote pand her-ontwikkelen tot winkel en appartementen. Uit diverse onderzoeken bleek dat de rechter zijmuur, aan de Pelsterstraat, in dusdanig slechte staat verkeerde dat groot onderhoud noodzakelijk was. Het advies was de stuclaag te verwijderen, om de onderliggende schades te kunnen herstellen. Op die muur zat echter een muurschildering uit 1987. De Welstands- en Monumentencommissie heeft gevraagd om de cultuurhistorische waarde van die muurschildering vast te stellen. Op verzoek van de gemeente (Vakteam Erfgoed) heeft de eigenaar een bijzonder onderzoek laten uitvoeren door de Dutch Graffiti Library, een stichting die zich inzet voor meer begrip en kennis van muurschilderingen en graffiti. Sommige mensen vinden het kunst, anderen vinden het vandalisme. Of iets daar tussenin.

Voorstraat 388 zijaanzicht vóór de renovatie – Foto: Jeroen Nipius

Over de muurschildering op Het Rembrandthuis is nu een mooi verhaal te vertellen. Het Rembrandthuis had last van graffiti die keer op keer op de mooie lege muur werd gespoten. De eigenaren van Het Rembrandthuis bedachten een list: ze schreven een prijsvraag uit voor een MOOIE muurschildering, die wél zou passen bij de winkel. Twee jonge kunstenaars, Joeri Kop Jansen en Paul Roestenberg, wonnen de prijs en maakten deze schildering waarin ze veel aspecten van hun jeugd verwerkten. De Dutch Graffiti Library heeft de hele geschiedenis uitgezocht en in een mooi rapport gezet. Hierna heeft de gemeente met de eigenaar een compromis gevonden om een deel van de schildering te behouden, op een plek die én in het zicht is (vanaf de Voorstraat) én de restauratie/deelvervanging niet in de weg zou staan. Dit deel van de renovatie krijgt nu een Eervolle Vermelding van de jury. En oh ja, in het pand zit nog een beschilderde balklaag uit de 17e eeuw en een restant van een muurschildering die mogelijk uit de 19e eeuw dateert.

Publieksprijs

Zoals eerder vermeld kunt u, als inwoner van Dordrecht, uit de shortlist in elke categorie een pand kiezen voor de Publieksprijs! Van 6 oktober tot en met 26 oktober 2025 kunt u (één keer per categorie) stemmen op uw favoriete gerestaureerde pand. Het pand met de meeste stemmen wint de publieksprijs.

De Dordtse Puienprijs 2025 bestaat uit een trofee, de publieksprijs uit een oorkonde. Beide prijzen worden uitgereikt aan de eigenaren van de desbetreffende panden. De prijzen zullen worden uitgereikt op donderdag 30 oktober 2025 om 20.00 uur in de Trinitatiskapel, Vriesestraat 22 te Dordrecht. U bent allen van harte welkom!