Jaarboek VOD 2013 Van Snuif naar StaalHet boek beschrijft de geschiedenis van een familie die zeker al vanaf 1500 in Dordrecht was gevestigd. Ze was betrokken bij de Munt van deze stad en actief in de handel (kaas). Het boek beschrijft de geschiedenis van de firma Jakob van Wageningen waarvan de medisch doctor Jacob van Wageningen de grondlegger was. Na voltooiing van zijn opleiding in 1754 in Leiden startte hij in zijn woonplaats – naast zijn medische praktijk – een groothandel in snuiftabak. In 1800 lagen er bijna 61.000 karotten in de panden die hij daarvoor had aangekocht in de Grotekerksbuurt. Karotten bestaan uit geparfumeerde tabaksbladen die in een doek gewikkeld zijn en vervolgens strak omwonden met touw. Verder is het net als met whisky: hoe langer het wordt gelagerd, hoe beter de kwaliteit en hoger de prijs.

Nadat Jacob was overleden, volgden drie van zijn zonen hem op in de handel en breidden het verder uit. Zij bezaten uiteindelijk zoveel panden dat die een vrijwel ononderbroken lint vormden van de Voorstraathaven naar de Nieuwe Haven. Ze handelden verder in zout, glas en bezaten een rederij met acht schepen die op de Oost voeren. Naast hun bedrijf waren de firmanten actief in de Kamer van Koophandel en vertegenwoordigd in tal van bestuurscolleges: twee van hen werden wethouder in Dordrecht en een zat in de Staten van Zuid-Holland. Maar ook in het maatschappelijke en culturele leven gaven ze acte de présence: in de vrijmetselarij, het literair genootschap Diversa sed una, het Dordrechts Museum, de sociëteit de Harmonie, Pictura en het Dordrechts Concert. Ook daar vaak in bestuurlijke functies.

Geleidelijk raakte snuif uit de mode en schakelde men over op sigaren, die tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog in de Grotekerksbuurt zowel geproduceerd als ‘en detail’ verkocht werden. Maar toen ijzer een steeds grotere vlucht als bouwmateriaal nam, werd ook dat product in hun assortiment opgenomen en zo groeide de firma geleidelijk uit tot Jakob van Wageningen, ijzer en staal. Dat vereiste een rigoureuze aanpassing van de gebouwen. Daartoe werden er zes middeleeuwse panden gesloopt en verrezen er rond 1880 twee nieuwe panden tegenover elkaar in de Grotekerksbuurt. De ene staat inmiddels op de gemeentelijke en de andere op de rijksmonumentenlijst.

Persoonlijke omstandigheden en de Tweede Wereldoorlog luidden een zware periode in. Voor het eerst deed een, in meerdere opzichten, vreemde firmant Albronda zijn intrede, een zakenman die langs het randje ging en soms erover. Hij bezat tevens de firma Hostaco die handelde in het autootje Bambino, naaimachines, bromfietsmotoren en aluminiumconstructies. Met hem belandde de firma zelfs in grondspeculaties. Na de oorlog werden de gebouwen in de binnenstad verkocht en gebruikte V&D die als garage en kwam de naam ‘Remise’ in zwang. Jakob van Wageningen verhuisde naar de Staart. Men ging niet voldoende mee met de ontwikkelingen en dit luidde het einde van de firma in.

In 1968 viel het doek. Zes generaties waren geschiedenis geworden. Het bedrijf werd overgenomen door Oving NV, dat later op haar beurt een fusie aanging met twee andere bedrijven tot wat nu ODS in Barendrecht is.

Van Snuif naar Staal

Subtitel: De firma Jakob van Wageningen, tweehonderd jaar handel
ISBN/EAN: 978-90-812135-8-5
NUR: 693
Samensteller/auteur: Jean M.A. van Wageningen
Uitgever: Vereniging Oud-Dordrecht
Illustraties: Afbeeldingen in zwart/wit en kleur
Aantal pagina’s: 196 (32 in full colour), index op persoonsnamen
Verschijningsdatum: 20 maart 2014
Winkelprijs: € 15,95

Dit jaarboek van Oud-Dordrecht is te bestellen via publicaties@oud-dordrecht.nl